خانه گردشگری با چشم باز

بازسازی سرویس‌های بهداشتی (۵۵ چشمه در شش موقعیت مختلف)

یکی از مهم‌ترین نیازهای هر فضای گردشگری، سرویس‌های بهداشتی استاندارد است. در پارک هزارپله، در گذشته سرویس‌ها وضعیت بسیار نامناسبی داشتند؛ فرسوده، غیر بهداشتی، بدون تهویه و در بسیاری مواقع غیرقابل استفاده. این وضعیت باعث نارضایتی و مشکلات جدی برای بازدیدکنندگان شده بود.

مدیریت جدید بازسازی و بهسازی ۵۵ چشمه سرویس بهداشتی را در دستور کار قرار داد. بازسازی‌ها فقط شامل نوسازی ظاهری نبوده، بلکه استانداردهای بهداشتی و زیست‌محیطی در طراحی رعایت شده است؛ از جمله استفاده از مصالح قابل شست‌وشو، تهویه‌ی مناسب و سیستم دفع فاضلاب اصولی. این سرویس‌ها در شش موقعیت مختلف پراکنده هستند:

• دو مجموعه در پارک شرقی
• دو مجموعه در پارک غربی
• دو مجموعه در بخش بالایی پارک

هر مجموعه شامل تعداد متفاوتی چشمه است؛ مثلاً در بعضی نقاط ۵ یا ۶ چشمه (زنانه و مردانه)، در برخی دیگر ۴ چشمه و در مجموع ۵۵ چشمه سرویس بهداشتی بازسازی شده‌اند. این بازسازی‌ها شامل نوسازی کامل کف و دیوارها، سیستم لوله‌کشی، نورپردازی، تهویه و تجهیزات بهداشتی بوده است.

امروز سرویس‌های بهداشتی پارک قابل استفاده، تمیز و استاندارد هستند و در شأن گردشگرانی است که به پارک هزارپله سفر می‌کنند.

بازطراحی و اصلاح سرویس‌های بهداشتی

سرویس‌های بهداشتی قدیمی پارک، در وضعیت بسیار نامناسب، آلوده و تخریب‌شده قرار داشتند و کارکرد مناسبی نداشتند. در فاز بینابینی، این سرویس‌ها موقتا قابل استفاده شدند و تلاش شد که این استفاده موقت، ایمن و قابل دفاع باشد.

تمام سرویس‌های بهداشتی موجود در مکان‌های پر بازدید پارک، در فاز بازطراحی قرار دارند. تصاویر و نقشه‌های بازطراحی شامل تحلیل ترافیک، کیفیت عملکرد، برآورد هزینه‌ها و منابع است تا خللی در سرویس‌دهی پارک برای گردشگران ایجاد نشود. هر سرویس به نوبت و مرحله‌ای بازسازی خواهد شد و هدف نهایی، ساخت سرویس‌های بهداشتی از نو و ارتقاء کیفیت آنها تا رسیدن به استانداردهای روز جهان است. این اقدامات امکان میزبانی شایسته از مهمانان و ارتقاء تجربه بازدید از پارک را فراهم می‌کند.

برنامه بازطراحی شامل بررسی تهویه، سیستم فاضلاب، دسترسی افراد دارای محدودیت حرکتی و استانداردهای بهداشتی بین‌المللی است. طراحی فازبه‌فاز، باعث می‌شود که سرویس‌دهی پارک در طول بازسازی دچار اختلال نشود.

بازسازی نمازخانه‌ها

نمازخانه‌های پارک، مانند بسیاری دیگر از ساختمان‌های قدیمی آن، به‌دلیل سال‌ها رهاشدگی به پناهگاهی برای افراد بی‌خانمان یا محل سوءمصرف مواد تبدیل شده بود. در فاز فعلی، این فضاها بازسازی، رنگ‌آمیزی و بهسازی شدند تا در وضعیت قابل‌قبول برای استفاده عمومی قرار گیرند.

اما این کار یک راهکار موقت (فاز واسط) است. چراکه طراحی و اجرای ساختمان‌های جدید نیازمند زمان و سرمایه‌گذاری در دوره‌ای حدود دو سال و نیم خواهد بود. بنابراین بازسازی فعلی، تنها برای جلوگیری از ادامه وضعیت نامناسب گذشته و ایجاد شرایط حداقلی برای استفاده است تا در آینده، طرح‌های اصولی و دائمی جایگزین شود.

بازسازی رستوران ضلع غربی

در ضلع غربی پارک (سمت راست جاده هنگام حرکت از تهران به شمال) یک رستوران و کافه قرار دارد که به‌دلیل موقعیتش، بیشتر مورد استفاده‌ی مسافران عبوری بوده است. این مکان در گذشته امکانات ابتدایی مثل سرویس بهداشتی، نمازخانه، آب جوش، چای و چند سکوی چادر را در اختیار مسافران قرار می‌داد. اما با گذشت زمان، این فضا به‌شدت فرسوده و ناکارآمد شده بود.

مدیریت جدید، برای اینکه نیازهای فوری مسافران تأمین شود، اقدام به بازسازی اولیه و راه‌اندازی موقت این رستوران و کافه کرد. در کنار این اقدام، بخشی از طرح «روشنایی شب جنگل» هم در این محدوده اجرا شده تا مسافران شبانه از امکانات استفاده کنند. اجرای روشنایی شب در این محدوده، امنیت بیشتری برای مسافران شبانه و گردشگران جاده‌ای ایجاد کرده است.

این بازسازی موقت فعلاً پاسخگوی نیازهاست، اما در طرح توسعه‌ی آتی، این رستوران و کافه به‌طور کامل نوسازی و بهسازی خواهد شد تا فضایی مدرن‌تر و کارآمدتر در اختیار گردشگران قرار گیرد.

بازسازی کافی‌شاپ جنب هزارپله (ضلع شرقی)

در ضلع شرقی پارک (سمت چپ جاده هنگام حرکت از تهران به شمال، یا سمت راست هنگام برگشت از آمل به تهران) یک کافی‌شاپ و رستوران در ابتدای هزارپله وجود دارد. این مکان به‌دلیل فرسودگی شدید و سال‌ها بی‌توجهی تقریباً ویران شده بود.

با توجه به اهمیت این نقطه به‌عنوان ورودی بخش اصلی هزارپله، بازسازی اولیه‌ی آن انجام شد تا در کوتاه‌مدت بتواند پاسخگوی نیاز گردشگران باشد. این بازسازی شامل تعمیرات اساسی، ایمن‌سازی، نظافت و تجهیز دوباره‌ی کافی‌شاپ بوده است.

با این حال، این فقط یک بازسازی موقت است. در فاز طراحی و توسعه‌ی آینده، قرار است این مجموعه به شکلی بهینه و با طراحی مدرن بازسازی شود تا هم از نظر معماری با محیط هماهنگ باشد و هم امکانات متنوع‌تری به بازدیدکنندگان ارائه دهد. به این ترتیب، ضلع شرقی پارک هم مانند ضلع غربی، آماده‌ی پذیرایی بهتر از گردشگران خواهد شد.

بازسازی کافه / رستوران ضلع شرقی

در ضلع شرقی پارک، یک کافه‌–رستوران قدیمی وجود داشت که در وضعیت مناسبی نبود. از آنجا که کافی‌شاپ هزارپله خدمات غذایی کامل ارائه نمی‌داد، نیاز بود یک فضای رستورانی در دسترس باشد تا بازدیدکنندگان بتوانند از آن استفاده کنند. به همین دلیل این کافه بازسازی شد و در حال حاضر فعال است. این مجموعه علاوه بر خدمات غذا، دارای آلاچیق‌هایی برای نشستن گردشگران است و تا زمان اجرای کامل طرح توسعه (که حدوداً پنج سال زمان خواهد برد) می‌تواند نقش یک واحد رستورانی موقت را ایفا کند.

بازطراحی رستوران و کافی‌شاپ زون 2 (هزارپله)

در ابتدای مسیر هزارپله، یک کافی‌شاپ قدیمی وجود داشت که به‌دلیل سال‌ها سوءمدیریت و بی‌توجهی تخریب شده بود. این مجموعه طی ماه‌های اخیر بازسازی شده و هم‌اکنون به گردشگران خدمات می‌دهد. با این حال، بازطراحی کامل آن در دستور کار قرار گرفته است تا این فضا به یک مجموعه شاخص و فاخر تبدیل شود؛ جایی با معماری مدرن، کیفیت خدمات بالا و هماهنگی با محیط طبیعی.

طراحی جدید شامل معماری مدرن، هماهنگی با محیط طبیعی و ارتقای کیفیت خدمات است. این کافی‌شاپ پس از بازسازی، به مدیریت خصوصی واگذار خواهد شد تا سرمایه‌گذاران بتوانند آن را با بهره‌وری و استانداردهای حرفه‌ای اداره کنند.

بازطراحی رستوران و کافی‌شاپ زون 2 (کنار جاده)

در ضلع غربی پارک و در مجاورت جاده، یک رستوران-کافی‌شاپ دیگر قرار دارد که در گذشته کاربری مناسبی نداشته و به فضایی نامناسب از نظر اجتماعی تبدیل شده بود. این مکان پس از تخلیه و تحویل، در حال حاضر تحت بازطراحی و آماده‌سازی برای بازسازی است.

هدف از این اقدام، تبدیل این فضا به یک محل پذیرایی استاندارد و جذاب برای مسافران جاده و گردشگران پارک است. این کافه هم مثل مورد قبلی، فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی خواهد بود. این اقدام نیز فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و افزایش خدمات رفاهی و گردشگری محسوب می‌شود.

هرچند این بازسازی فعلاً موقت است، اما نقش مهمی در پاسخگویی به نیازهای روزمره بازدیدکنندگان ایفا می‌کند تا در فاز توسعه نهایی، یک رستوران مدرن و پایدار جایگزین شود. وجود آلاچیق‌ها و فضای نشستن در مجاورت آن، باعث افزایش زمان ماندگاری گردشگران در پارک شده و به رونق اقتصادی مجموعه نیز کمک می‌کند.

بازسازی و تجهیز اتاق‌های اداری و سالن مدیریت

در ضلع غربی پارک دو ساختمان قدیمی وجود داشت که متروکه شده بودند و به محلی برای استقرار افراد بی‌خانمان و دپوی زباله تبدیل شده بودند. این شرایط نه‌تنها ناپسند و غیرایمن بود، بلکه با شأن و جایگاه پارک جنگلی هزارپله هم ناسازگار بود.

با ورود تیم جدید، هر دو ساختمان به‌طور کامل بازسازی و تجهیز شدند. اکنون این ساختمان‌ها شامل دو اتاق اداری، یک سوئیت اقامتی ویژه مدیریت، سرویس‌های بهداشتی، آشپزخانه و یک سالن اجتماعات با ظرفیت ۳۰ نفر هستند. سالن اجتماعات به تخته هوشمند مجهز شده و قابلیت برگزاری جلسات و ارائه‌های تخصصی را دارد.

این مجموعه اکنون به‌عنوان مرکز فرماندهی و پشتیبانی فازهای توسعه فعلی پارک عمل می‌کند و امکانات آن صرفاً برای مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه به‌کار گرفته می‌شود. سوئیت اقامتی ویژه مدیریت هم به تیم امکان می‌دهد در صورت نیاز نظارت مستقیم بر اجرای فازهای توسعه داشته باشد.

بازسازی آلاچیق‌ها

آلاچیق‌های پارک در سه سال گذشته، تحت بهره‌برداری گروه دیگری بودند. در آن دوران متأسفانه بسیاری از آن‌ها به محل دپوی زباله تبدیل شده بود و فقط یک پاکسازی حداقلی برای آن‌ها انجام گرفته بود. اما در نظام مدیریتی جدید، قرار است استقرار آلاچیق‌ها، کیفیت ساخت و طراحی آن‌ها به‌طور کامل تغییر کند. آلاچیق‌ها در موقعیت‌های مناسب‌تری بازطراحی می‌شوند و امکانات و ظرفیت هر یک به‌طور مشخص تعریف خواهد شد.

همچنین این آلاچیق‌ها در سامانه رزرو سایت هزارپله قرار خواهند گرفت تا گردشگران بتوانند به‌صورت آنلاین آن‌ها را رزرو کرده و از امکاناتی استاندارد و تمیز بهره‌مند شوند. جانمایی دقیق و تعریف ظرفیت هر آلاچیق، بخشی از مدیریت هوشمند زون‌ها خواهد بود تا گردشگران به‌طور سازمان‌یافته از آن‌ها استفاده کنند. قرار گرفتن آلاچیق‌ها در سامانه رزرو آنلاین، امکان برنامه‌ریزی، تخصیص عادلانه و ارائه خدمات باکیفیت‌تر را فراهم خواهد کرد.

احداث کلبه‌های ضلع شرقی

در ابتدای ورود ما به پارک، در ضلع شرقی چهار کلبه وجود داشت که شرایط مناسبی نداشتند: سه کلبه کاهگلی و یک کلبه چوبی. کلبه چوبی پیش‌تر به‌عنوان ساختمان اداری استفاده می‌شد. این کلبه در حال حاضر بزرگ‌تر شده و موقتاً به‌عنوان محل اقامت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ما این کلبه‌ها را به‌عنوان کارگاه توسعه پارک تجهیز کردیم تا هم محلی برای استراحت مهندسان، مدیران و طراحان باشد، هم به‌نوعی یک کیس‌اِستادی برای تمرین میزبانی گردشگران. بنابراین در حال حاضر این کلبه‌ها یک کاربری چندوجهی دارند: هم اقامتی موقت، هم کارگاهی و آموزشی.

این انعطاف‌پذیری، به تیم توسعه پارک امکان داد که بدون سرمایه‌گذاری بزرگ اولیه، یک فضای پایلوت برای آزمون ایده‌ها داشته باشد. در برنامه آینده، کاربری کلبه چوبی به دفتر مدیریتی زون شرقی تغییر خواهد کرد و فاز اقامتی کلبه‌ها هم شامل اصلاحات اساسی خواهد شد تا با استانداردهای بالاتری در خدمت گردشگران قرار بگیرد. اقدامی که هم به مدیریت محلی کمک می‌کند و هم بر ارتقای کیفیت میزبانی گردشگران اثرگذار است.

رنگ‌آمیزی سالانه کلبه‌ها و تأسیسات

به‌دلیل رطوبت بالای استان مازندران، سازه‌ها و تأسیسات پارک به‌سرعت دچار پوسیدگی و فرسودگی می‌شوند. برای همین، رنگ‌آمیزی به‌عنوان یک برنامه‌ی دائمی در دستور کار مدیریت پارک قرار گرفته است.

هر سال کلبه‌ها، سازه‌های فلزی، ساختمان‌های احداثی، جداول، تابلوها و دیگر تأسیسات پارک به‌طور کامل رنگ‌آمیزی می‌شوند. این اقدام نه تنها مانع پوسیدگی و فرسودگی سازه‌ها می‌شود، بلکه باعث حفظ زیبایی و طراوت محیط

طراحی واحدهای اقامتی زون 3 بالا پارک

زون 3 بالا پارک بر اساس طرح‌های بالادستی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های توسعه‌ای در نظر گرفته شده است. این زون قرار است میزبان اقامتگاه‌ها و زیرساخت‌های گردشگری مدرن اما هماهنگ با طبیعت باشد.

در حال حاضر طراحی حدود 30 واحد اقامتی با 12 فرم مختلف آغاز شده است که همگی بر اساس اصول معماری پایدار، سازه‌های سبک و دانش بومی مازندران طراحی می‌شوند. این اقامتگاه‌ها نه تنها برای اقامت کوتاه‌مدت و بلندمدت گردشگران ساخته خواهند شد، بلکه شامل یک مجموعه مرکزی هم خواهند بود که بخش‌هایی چون کافه، رستوران، فروشگاه صنایع دستی، رختشویخانه، پذیرش و انبار را در خود جای خواهد داد.

همچنین طراحی‌هایی برای فضاهای جانبی مانند باغ گیاهشناسی هیرکانی، محوطه‌سازی سبز و جاذبه‌های طبیعی-فرهنگی در دست انجام است. هدف اصلی این طرح، ایجاد یک مقصد گردشگری جنگلی در سطح استانداردهای بین‌المللی است؛ جایی که هم اقامت راحت فراهم شود و هم تجربه‌ای اصیل از طبیعت جنگل هیرکانی برای بازدیدکنندگان رقم بخورد.

خرید و نصب مبلمان شهری

این آیتم نیز در فاز بینابینی اجرا شد. در ضلع شرقی و غربی پارک، و همچنین در بخش بالایی، تعدادی مبلمان شهری نصب شد. اما طی سه سال گذشته، به‌دلیل کیفیت پایین سازه‌ها و همچنین استفاده نادرست بعضی گردشگران، بسیاری از این مبلمان‌ها تخریب شدند.

در برنامه آتی، نظام مبلمان شهری پارک بر پایه یک سیستم رزرواسیون دقیق طراحی خواهد شد. به این معنا که گردشگران برای استفاده از نقاط مختلف پارک (به‌ویژه فضاهایی که صرفاً برای گذران اوقات فراغت روزانه طراحی شده‌اند) نیاز به رزرو خواهند داشت. این نظام جدید باعث می‌شود که ورود گردشگران بی‌برنامه نباشد و رفتارهایی مانند ریختن زباله، تخریب بستر جنگل یا روشن کردن آتش بر روی زمین کنترل شود.

این تغییر به مدیریت کمک می‌کند که هم رفتار گردشگران را هدایت کند و هم طول عمر تجهیزات را افزایش دهد. به‌عبارت دیگر، سازماندهی ترافیک گردشگران و مدیریت هوشمند زون‌ها، ظرفیت‌ها و سایت‌ها موجب می‌شود که مبلمان شهری هم در جای درست استفاده شود و هم طول عمر بالاتری داشته باشد. این تغییر، گام مهمی در ارتقای کیفیت تجربه گردشگران و حفظ محیط‌زیست پارک خواهد بود.

سخن پایانی

بازسازی و بهسازی پارک هزارپله، فراتر از یک بازسازی ظاهری بوده و با هدف ارتقای کیفیت خدمات، ایمنی و تجربه گردشگری انجام شده است. سرویس‌های بهداشتی استاندارد، رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های بازسازی‌شده، نمازخانه‌ها، آلاچیق‌ها و کلبه‌ها، به همراه مبلمان شهری نو و سیستم‌های مدیریت هوشمند، همگی به یکپارچگی و جذابیت پارک کمک کرده‌اند. این اقدامات، ضمن پاسخگویی به نیازهای فوری بازدیدکنندگان، پایه‌ای برای توسعه پایدار و طرح‌های آینده فراهم می‌کنند و نشان می‌دهند که مدیریت جدید با برنامه‌ریزی دقیق، توانسته محیطی امن، تمیز و استاندارد برای تمامی گردشگران و گردشگری پایدار فراهم کند.